Балалардағы Иерсиниоз
Біздің аурухананың дәрігерлері Айнур Сабитовна Догоманова, Жанар Шәкизадақызы Мусагулова және Мөлдір Буркитхановна Сарбасова «Иерсиниоз» ауруы жайында нұсқаулық дайындады. Бұл ауру сирек кездеседі, дегенмен ауыр асқынуларды шақыруы мүмкін. Осыған орай осы аурудың негізгі белгілері және алдын алу шаралары туралы айтып өтуді жөн көрдік.
Иерсиниоздар-табиғи-антропургиялық жедел жұқпалы аурулар. Олар әртүрлі клиникалық көріністермен, жиі қайталанатын және созылмалы түрлерімен көрініс беретін, дененің жалпы интоксикациясымен, бөртпелермен, асқазан-ішек жолдарының, тірек-қимыл аппаратының, бауырдың және басқа органдардың зақымдалуымен сипатталады.
Неліктен бұл ауруды есте сақтау маңызды
Иерсиния-иерсиниозды тудыратын бактериялар төмен температураға жақсы төзеді, тоңазытқышта 4-6 °C температурада олар сақталып қана қоймай, сонымен қатар өнімдерде көбейе алады, сондықтан йерсиниоз «Тоңазытқыш ауруы»деп аталады. Бактериялар мұздатуға және одан кейінгі еруге оңай төзеді, суда, топырақта ұзақ уақыт сақталады, бірақ сонымен бірге күн сәулесіне, кептіруге, қайнатуға және химиялық дезинфекциялық заттарға сезімтал.
Иерсиниоздың резервуары мен көзі негізінен жануарлар: түрлі кеміргіштер, мал (негізінен шошқа), иттер.
Қалаларда кеміргіштер көбінесе инфекцияны таратады. Иерсиниоз фекальды-ауызды механизм арқылы, тамақ және су арқылы беріледі. Термиялық тұрғыдан жеткіліксіз өңделген жануарлардан алынатын азық-түлік өнімдері, ауру жануарлардың нәжісімен ластанған су көздері аурудың таралуына ықпал етеді. Сирек жағдайларда контактілі-тұрмыстық берілу мүмкін (әдетте, төмен гигиеналық дақылмен байланысты). Жылдың қысқы және көктемгі кезеңдерінде шикі көкөністерден (қырыққабат, сәбіз, қызылша) салаттар қолданудан туындуы мүмкін, бұл қоймаларда көкөністерді сақтау кезінде олардың кеміргіштермен ластануымен байланысты.
Иерсиниоздың белгілері
Ішек иерсиниозының инкубациялық кезеңі 1-6 күнді құрайды, клиникалық көрініс әдетте бірнеше синдромдармен көрінеді. Көбінесе жалпы уытты синдром байқалады, ол 38-40° C-қа жететін қызба, қалтырау, бас ауруы, жалпы әлсіздік, бұлшықеттер мен буындардағы ауырсыну түрінде көрінеді. Тәбет төмендейді, ауыр жағдайларда орталық жүйке қызметінің бұзылуы болуы мүмкін. Фебрильді кезең әдетте 7-10 күнге созылады. Ішектік (асқазан-ішек) түрі диспепсиялық бұзылыстармен (жүрек айну, құсу, диарея, іштің ауыруы) жүреді. Сирек жағдайларда йерсиниозда экзантема (бөртпе) пайда болады. Бөртпелер-бұл папулезды, ұсақ нүктелі немесе үлкен дақ (кейде сақина тәрізді) терінің әртүрлі бөліктерінде, көбінесе аяқтың төменгі бөлігінде пайда болады («шұлық» және «қолғап»белгілері). Бөртпе алақанда қызу және озінен кейін түлеу белгілері болуы мүмкін. Иерсиниоздың кейбір түрлерінде артропатиялық синдром байқалады (артралгия, буындағы ауырсыну). Аяқ-қолдардың буындары (қол, аяқ, шынтақ және тізе) ауырады, ісінеді, зардап шеккен буындардағы қозғалыстар шектеледі. Аурудың ұзақтығы 2-3 күннен екі немесе одан да көп уақытқа дейін созылуы мүмкін.
Қазіргі клиникалық тәжірибеде иерсиниоз медициналық ұйымдардың ауруханаларында емделеді. Жұқпалы ауруды өзідігімен емдеуге жол берілмеуі тиіс.
Иерсиниоздың алдын-алу
- жеке гигиенаны сақтау;
- тамақтану гигиенасын сақтау (тоңазытқыштардағы шикі және дайын өнімдердің тауарлық көршілестігі, ет өнімдерін мұқият қайнату және қуыру, көкөністерді мұқият жуу және тазарту, шикі көкөністерден, әсіресе көктем мезгілінде салаттар дайындауды мұқият болу);
- қоғамдық тамақтану орындарында, жеке тұрғын үйлерде, көкөніс өнімдерін сақтауға арналған қоймаларда кеміргіштерге қарсы күрес іс-шараларын жүргізу;
- тамақ дайындау үшін пайдаланылатын орындарды толық дезинфекциялау құралдарымен өңдеу;
- сумен жабдықтау көздерін еріген сумен ластанудан қорғау;
- көкөністерді, жемістер мен жидектерді жуу үшін ағынды таза суық суды пайдалану және қайнаған сумен шаю;
- үй жануарларын ұстау кезінде гигиеналық ережелерді сақтау.
